Bài 1: Khắc phục thiếu thông báo kinh tế vĩ mô ngành Tài chính

Dữ liệu kinh tế vĩ mô của Việt Nam (thống kê trên finance.Vietstock.Vn). Ảnh: S.T  Đa dạng nhưng chưa hợp nhất  Trong những năm qua, việc vận dụng công nghệ thông báo (CNTT) vào công tác thống kê tài chính được khai triển và thu được nhiều kết quả tốt. Bộ Tài chính đã liên tục củng cố và nâng cấp hệ thống mạng máy tính, máy chủ và phần mềm nhằm đáp ứng tốt các yêu cầu thu thập, xử lý, lưu trữ và truyền tin theo yêu cầu của công tác này. Các sản phẩm CNTT của Bộ Tài chính đang phát huy hiệu quả có thể kể đến phần mềm thu thập và tổng hợp ít thông báo thống kê giúp toàn bộ các báo cáo được truyền nhận bằng giao dịch điện tử để các cán bộ của Ngành có thể truy cập và khai thác, dùng; Trang thông báo thống kê tài chính tổ chức, xếp đặt, lưu trữ dữ liệu, có thể cung cấp một cách nhanh, thuận tiện cho lãnh đạo Bộ Tài chính khi cần nắm bắt các thông báo cần thiết phục vụ điều hành và chỉ đạo, giúp ích cho việc phân tách, hoạch định và điều chỉnh chính sách; phần mềm phân tích hệ thống thông tin thống kê kinh tế, tầng lớp, tài chính, ngân sách tổng hợp của các tỉnh, thành phố tương trợ công tác thống kê tài chính của Bộ Tài chính. Cục Tin học và Thống kê tài chính (THTK)- Bộ Tài chính cho biết, bây chừ, hệ thống vận dụng tin học trong công tác tài chính đang chia thành 2 mức. Trước nhất là CSDL và vận dụng hội tụ đặt tại Bộ Tài chính gồm: chi thu ngân sách; đối tượng nộp thuế; đơn vị sử dụng ngân sách; công sản; giá thị trường; văn bản pháp quy; danh mục dùng chung. Bên cạnh đó là các CSDL, ứng dụng chuyên ngành do các đơn vị chuyên ngành xây dựng và quản lý tại các đơn vị hệ thống Thuế, thương chính, Kho bạc Nhà nước, Chứng khoán, Dự trữ quốc gia gồm: CSDL thuế hàng hóa XNK; kho dữ liệu về thuế - lưu trữ thông báo về đối tượng nộp thuế, hệ thống tính sổ điện tử, kế toán ngân sách và các hoạt động nghiệp vụ, quản lý ngân sách và ngân khố… Thực tiễn, công tác thống kê tài chính mới dừng lại ở nghiệp vụ ban đầu là thu thập và tổng hợp số liệu theo phương pháp truyền thống. Những so sánh, phân tích dữ liệu để tạo các con số theo tính quy luật diễn biến hay xu thế kinh tế tài chính được phân tách từ thông báo thống kê tài chính hầu như chưa có. Hệ thống thông tin thống kê mới chỉ đạt được 1/3 nghiệp vụ đầy đủ vì những con số này chưa được phân tích để “biết nói”. Đặc biệt, tại Bộ Tài chính, công tác thống kê vẫn thiếu sự phối hợp với người dùng thông tin dữ liệu để xác định hiệu quả của thông báo dữ liệu đã thu thập. Hơn thế nữa, việc chưa có mô hình phân tách dự báo, chưa có phần mềm áp dụng đưa vào phân tích, phá hoang số liệu thống kê thông qua hệ thống CNTT; việc tổ chức lưu trữ các thông báo, dùng các mô hình phân tách dự báo phục vụ cho quá trình quản lý điều hành và hoạch định chính sách, điều hành chính sách cũng như phục vụ công tác nghiên cứu về lĩnh vực tài chính còn phân tán. Tuốt luốt đều là những hạn chế cần sớm được khắc phục!  Cần sớm xây dựng  Để khắc phục tình trạng nhiều nhưng vẫn thiếu thông tin tài chính - ngân sách như hiện, nhất là khi CSDL tài chính - ngân sách là 1 trong 7 CSDL quốc gia được Chính phủ ưng chuẩn trong Kế hoạch tổng thể chương trình quốc gia về CNTT, nhu cầu xây dựng một CSDL kinh tế vĩ mô phục vụ trong ngành Tài chính ngày một cần thiết hơn. Trên cơ sở hợp nhất tụ hợp thông tin hữu dụng cho công tác chỉ đạo điều hành của ngành Tài chính, việc xây dựng CSDL phải gắn với các áp dụng tác nghiệp có hệ trọng, bảo đảm cung cấp thông tin tối ưu nhất cho người dùng trong việc cập nhật, buông, xử lý thông tin. Muốn vậy, hệ thống này cần đáp ứng các yêu cầu về thu thập, xử lý và phân tích các số liệu thống kê về kinh tế, tầng lớp, tài chính, ngân sách dựa trên các mô hình, thuật toán, công cụ phân tách, khai thác kiến thức dữ liệu thống kê phục vụ công tác phân tích, cảnh báo, dự báo, quản lý, điều hành và hoạch định chính sách của ngành Tài chính. Bộ Tài chính đã đề ra đích xây dựng và cập nhật CSDL quốc gia về tài chính tới năm 2015, định hướng tới năm 2020, trong đó đặt ra nhu cầu xây dựng và triển khai hệ thống giao hội, tích hợp đầy đủ thành một hệ thống thông tin hợp nhất trên hạ tầng truyền thông có kết nối với các đơn vị trong ngành Tài chính, giữa Bộ Tài chính và các đơn vị, bộ, ngành hệ trọng. Một đích nữa là cập nhật CSDL nhà nước về tài chính với các nội dung thông tin, dữ liệu về các lĩnh vực chính như: thu chi ngân sách quốc gia, quản lý tài chính lĩnh vực đầu tư xây dựng căn bản, tài sản quốc gia, đơn vị có quan hệ với ngân sách, đối tượng nộp thuế, XNK, chứng khoán, dự trữ, DN... Nhờ đó, hệ thống dữ liệu tài chính này sẽ đáp ứng đầy đủ yêu cầu quản lý, phản ảnh xác thực, tức thì về hiện trạng các nguồn lực tài chính. Đặc biệt, mục tiêu cao nhất của CSDL kinh tế vĩ mô phục vụ ngành Tài chính là sẽ ứng dụng công nghệ hiện đại theo chuẩn quốc tế gồm cả dịch vụ tương trợ nghiệp vụ sáng dạ và dịch vụ ra quyết định trong công tác điều hành ngành Tài chính, trên cơ sở đó lập dự án “Xây dựng Kho dữ liệu ngành Tài chính phục vụ khai triển cập nhật dự án CSDL nhà nước về tài chính”. Xuất phát từ mục tiêu đề ra, thời kì tới, Bộ Tài chính sẽ tập hợp vào việc tuyển lựa nhà thầu tham mưu để lập nhiệm vụ khảo sát; thực hành khảo sát; lập mỏng khảo sát; mỏng đề xuất giải pháp và mô hình, đồng thời đưa ra khuyến nghị lịch trình... Theo đó, giao hội đánh giá kết quả khai triển 7 CSDL chủ đề gồm: CSDL thu chi ngân sách, CSDL đối tượng nộp thuế, CSDL mã số đơn vị có quan hệ với ngân sách, CSDL giá thị trường, CSDL tài sản công, CSDL danh mục dùng chung; CSDL văn bản pháp quy song song nghiên cứu cơ sở pháp lý, định hướng phát triển nghiệp vụ của toàn Ngành can dự đến hoạt động cập nhật, thu thập và xử lý dữ liệu CSDL nhà nước về tài chính; dự thảo các kiến nghị về mặt tổ chức, thu thập, tổng hợp và ban bố khai khẩn số liệu trong CSDL sao cho thích hợp với các quy định, định hướng của Ngành.  Ông Claude Spiese- Tổng Giám đốc Công ty Link Development:   Tuy có nhiều nguồn dữ liệu song thực trạng CSDL kinh tế vĩ mô ở Việt Nam lại không đầy đủ, không kịp thời, không đồng nhất, không theo các chuỗi thời gian, định dạng không thuận lợi, phân loại không đạt tiêu chuẩn. Để xây dựng được một CSDL tốt phục vụ cho công tác phân tách, dự báo tài khóa, hoạch định chính sách, chiến lược tài chính, đơn vị chủ trì cần quan tâm đến mục tiêu tạo lập kho lưu trữ tụ họp, truy cập dễ dàng; tăng cường các tính năng như khoảng, trình duyệt, tuyển lựa, xếp đặt, xem trước và bộc lộ dữ liệu. Đặc biệt ưu tiên vấn đề bảo mật!   Bà Phạm Thị Tuyết Lan- Phó Vụ trưởng Vụ Dự toán thu thuế - Tổng cục Thuế:   Căn cứ vào hiện trạng CSDL của ngành Thuế, thời gian qua, Tổng cục Thuế đã nghiên cứu và triển khai thí điểm một số mô hình dự báo thu. Nhìn chung, kết quả còn chênh lệch khá lớn so với số thuế thực tại thu được, vì thế, kết quả dự báo chỉ dừng lại ở chừng độ tham khảo. Những kết quả này sử dụng khi đánh giá trước và sau khi ban hành chính sách chứ chưa dùng cho công tác lập dự toán thu NSNN hàng năm. Chính cho nên, ngành Thuế rất cần sự giúp đỡ của các đơn vị nghiên cứu về dự báo, đặc biệt trong việc dự báo thu chuẩn y sử dụng các mô hình dự báo đương đại, khoa học để đẩy nhanh tiến trình hiện đại hóa công tác phân tích, dự báo và xây dựng dự toán thu thuế giờ ở Việt Nam.   Ông Phan Sinh- Phó Cục trưởng Cục CNTT và Thống kê thương chính- Tổng cục thương chính:   Muốn có được những phân tách, dự báo tốt cho nền kinh tế vĩ mô (hoặc vi mô), điều cần thiết là phải xây dựng được một mô hình hợp và có được một nguồn dữ liệu đầu vào vừa đủ, đáng tin cậy.    H.V (ghi)    Hồng Vân   (Bài 2: Cần mô hình hóa tổ chức và hoạt động)